NGỘ NHẬN

Viết Blog  khi nào cũng thơ thẩn, thất tình mãi cũng chán , buồn nẫu ruột, các bác ạ! 

Nay tôi bàn chuyện chữ nghĩa tý, cho có vẻ ta đây. 

Thấy sao nói vậy chả ý tứ khỉ mốc gì!

Tôi phượt Hòa Bình và đến thăm công trình thủy điện.
À ! Mà ai cũng thế thôi, đã đến Hòa Bình chắc chắn sẽ nhìn thấy bức tượng chủ tịch Hồ Chí Minh rất lớn trên đỉnh đồi cao này:

Dưới chân bức tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh có khắc trang trọng bài thơ (chữ màu đen) mà các bạn nhìn thấy:
Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên.
Bài thơ đề tên tác giả là Hồ Chí Minh!
Mấy chục năm nay bài thơ thường được biết đến với tên gọi “Khuyên Thanh niên”. Dĩ nhiên cũng mấy chục năm nay khi được in, được nói đến, người ta nghiễm nhiên cho đó là thơ của Chủ Tịch Hồ Chí Minh, hầu như không có ai suy nghĩ gì khác.
Xin thưa đó là bài trong giáo khoa chữ Hán xưa “Ấu học ngũ ngôn thi”. Chứ không phải thơ Hồ Chủ Tịch.
Năm 1950 Hồ chủ tịch trực tiếp chỉ đạo chiến dịch biên giới. Trên đường công tác, gặp một đơn vị Thanh niên xung phong, đơn vị này mới được thành lập, đang làm nhiệm vụ bào đảm giao thông ở bản Nà Tu (nay thuộc huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Cạn), Chủ tịch Hồ Chí Minh Muốn động viên đơn vị thanh niên xung phong, Khi nói chuyện với họ Hồ chủ Tịch đã đọc tặng anh chị em 4 câu thơ cổ Trung Quốc, nhưng người đã tài tình dịch sang tiếng Việt và được giữ nguyên bản dịch ấy đến bây giờ,
Nguyên văn chữ Hán của bốn câu thơ này như sau:
鑿 山通 大 海
鍊 石 補 青 天
世 上 無 難 事
人 心 自 不 堅.
Phiên âm là:
Tạc sơn thông đại hải
Luyện thạch bổ thanh thiên
Thế thượng vô nan sự
Nhân tâm tự bất kiên.
Như vậy, có thể nói Chủ Tịch Hồ Chí Minh không phải là tác giả của những câu thơ này.
Tuy nhiên, chính Hồ Chủ Tịch là người dịch ra tiếng Việt những câu thơ hàm súc, giàu ý nghĩa đó.
"Không có việc gì khó
Chỉ sợ lòng không bền
Đào núi và lấp biển
Quyết chí ắt làm nên."
 Đó là một bản dịch tuyệt vời!
***
Cũng là một sự nhầm lẫn như thế. Trường hợp hai câu thơ:
“Dễ trăm lần không dân cũng chịu
Khó vạn lần dân liệu cũng xong”
Thật trớ trêu rất nhiều cán bộ, giáo viên hễ cứ nói đến vai trò quần chúng nhân dân là y như rằng, với lời dạo: “Bác Hồ đã dạy...”.
Thế nhưng, thực chất đây là hai câu trong một bài ca dao được sáng tác trong thời chống Pháp của Đại Tá nhà thơ Thanh Tịnh. Bài này được nhà thơ sáng tác năm 1948 trong cuộc vận động nhân dân đóng thuế nông nghiệp. Đó là bài Dân no thì lính cũng no. Nguyên văn:

DÂN NO THÌ LÍNH CŨNG NO

“Trông lên thì thấy đầy sao
Nhìn quanh thì thấy đồng bào mến thân
Dễ trăm lần không dân cũng chịu
Khó vạn lần dân liệu cũng xong
Thóc thuế mà có dân đong
Trăm công nghìn việc ngược dòng cũng xuôi
Đêm nằm nghĩ lại mà coi
Liệu còn thằng giặc đứng ngồi sao yên?
Nhân dân là bậc mẹ hiền
Cơm gạo áo tiền thì mẹ phải lo
Dân no thì lính cũng no
Dân reo lập nghiệp, lính hò lập công...”
Nguyên cớ gì, lý do gì mà những câu thơ trên bỗng nhiên trở thành thơ  Hồ Chủ Tịch?
Tôi xin thưa có một bài nói chuyện của Chủ Tịch Hồ Chí Minh với Công an Hà Nội những năm chống Mỹ. Khi nói về việc Công an phải dựa vào nhân dân, Bác có nói đại ý:
Đồng bào Quảng Bình nói rất đúng:
“Dễ trăm lần không dân cũng chịu
Khó vạn lần dân liệu cũng xong”.
Được biết hồi đó hai câu này viết thành khẩu hiệu và rất phổ biến ở Quảng Bình. Không biết có phải đó là lần đầu tiên Chủ tịch nhắc đến hai câu thơ này không. Nhưng, có thể khi được Hồ Chủ Tịch nhắc đến thì những câu thơ đó trở nên nổi tiếng, và có lý do người ta nghĩ đó là thơ Hồ Chủ Tịch mà tuyệt nhiên không có sự nghi ngại nào.
Tuy nhiên  phải thừa nhận hai câu thơ dung dị mà hàm chứa tư tưởng rất lớn của nhà thơ Thanh Tịnh cũng  gần gũi với cách viết, cách nói của Hồ Chủ Tịch.  Đó cũng là một lý do tạo nên sự ngộ nhận này?
Có khá nhiều bài thơ, câu nói thường được cho là của Hồ Chủ Tịch. Không chỉ được trích dẫn trong khi nói, chúng còn được trích dẫn trong các bài viết, thậm chỉ là các công trình nghiên cứu hoặc các bài luận văn chính trị quan trọng. Không chỉ người dân hoăc cán bộ bình thường có sự nhầm lẫn, mà rất nhiều lãnh đạo từ cơ sở đến Trung ương cũng mắc phải lỗi này.
Hiểu đúng để sử dụng đúng những bài thơ, câu nói  là điều rất cần thiết. Mọi sự ngộ nhận là không nên và rất dễ bị xuyên tạc.