LẠI CHỮ VỚI NGHĨA

               Tôi đi qua cửa nhà một cán bộ tham nhũng lão thành, tôi và anh biết nhau đã lâu, tôi khái tính nên ít giao du với tầng lớp đại nhân hay trọc phú gì đó, Có tiếng gọi giật giọng, tôi quay lại thấy anh đon đả và khẩn thiết. Hóa ra anh mới mua được cái bình cổ có bài thơ chữ hán, anh nhờ đọc và diễn nôm giúp. Nhân tiện anh khoe nhiều thứ đắt tiền, chơi cổ vật có thâm niên như tôi mà nhìn những món anh có rất cảm phục, tôi khen anh giỏi sưu tầm. Anh ta bảo “Nghề chơi cũng lắm công phu” anh ạ! Thực ra thì rất nhiều người dùng câu thơ này, do thấy người ta nói thế thì cũng nói theo, đơn giản thế thôi.

              Tôi nhớ lại ngày còn công tác, khi đăng đàn diễn thuyết ông viện phó nói rằng câu này của cụ Nguyễn Tuân, ông nghe cụ Nguyễn Tuân nói, hơn thế cụ Tuân rất cầu kỳ trong ăn uống và ông coi ăn uống như một nghệ thuật … Cứ cái đà này có khi còn cho là của Tản Đà thậm chí của Tú Xương hay cụ Nguyễn Khuyến cũng nên.

              Hoàn toàn sai. Sáu chữ này là câu trong Truyện Kiều của cụ Nguyễn Du, Cả đoạn thơ ấy thế này: 

“Kiếp xưa đã vụng đường tu

Kiếp này chẳng kẻo đền bù mới xuôi!

Dù sao bình đã vỡ rồi

Lấy thân mà trả nợ đời cho xong!

Vừa tuần nguyệt sáng, gương trong 

Tú bà ghé lại thong dong dặn dò:

Nghề chơi cũng lắm công phu

Làng chơi ta phải biết cho đủ điều

Nàng rằng: Mưa gió dập dìu

Liều thân, thì cũng phải liều thế thôi!

Mụ rằng: Ai cũng như ai

Người ta ai mất tiền hoài đến đây?

ở trong còn lắm điều hay

Nỗi đêm khép mở nỗi ngày riêng chung

Này con thuộc lấy nằm lòng

Vành ngoài bảy chữ vành trong tám nghề

Chơi cho liễu chán hoa chê

Cho lăn lóc đá cho mê mẩn đời

Khi khóe hạnh khi nét ngài

Khi ngâm ngợi nguyệt khi cười cợt hoa

Điều là nghề nghiệp trong nhà
Đủ ngần ấy nết, mới là người soi”.

           Ở chữ in ngiêng đậm trong đoạn trích chính là câu thứ 1201 trong Truyện Kiều, xin thưa đó chính là lời của Tú Bà dặn gái lầu xanh “Nghề chơi cũng lắm công phu. Làng chơi ta phải biết cho đủ điều” và cái “Nghề chơi” ở đây chính là “Nghề bán hoa của gái làng chơi” là nghệ thuật làm tình, tôi sẽ diễn giải dài hơn để ta cùng tìm và hiểu cho ra ngọn ra ngành. Người ta hay ngộ nhận, rất nhiều người khi nhắc đến lĩnh vực của mình chơi thì đều ví von cái câu “Nghề chơi cũng lắm công phu” để ví sự cầu kỳ, sự trau chuốt của người chơi đối với cái lĩnh vực của mình. Nhất là trong các lĩnh vực chơi cây cảnh, câu cá, ẩm thực, đồ cổ, ảnh, chim, chó, cá cảnh… và họ nghĩ rằng đó là câu diễn tả sự cao quý mà không hiểu được ý nghĩa sâu xa của câu này như thế nào.

           Để thấy được cái sự “Công phu” của nghề chơi, bạn đọc đến câu 1210 “Vành ngoài bảy chữ, vành trong tám nghề.” Vậy bảy chữ là những chữ nào và tám nghề là những ngón nghề gì?

  Bảy chữ (chính là 7 chiêu):

-   Khấp:

 Khóc tỉ tê làm cho khách xúc động thương xót, quyến luyến không muốn rời.
          -   Tiện:

Cắt tóc giả bộ thề nguyền để lừa khách (cắt của mình một ít tóc và của khách một ít, trộn chung lại rồi chia hai mỗi người buộc vào cánh tay để tỏ ý ra chuyện kết tóc se tơ) .
          -  Thích:

Viết tên khách vào tay mình giả ý thương yêu, nghĩa là xạ hay xăm tên người khách vào bắp tay hoặc bắp đùi để khách trông thấy cho là mình chung tình.
          -  Thiêu:

Đốt hương thề nguyền với khách ra chuyện mình chung tình lắm.
          -  Giá:

Hẹn hò lấy khách làm chồng, giả đò xin làm vợ lẽ
          -   Tẩu:

Rủ khách đi trốn giả vờ. Khi khách chơi đã hết tiền nhưng còn quyến luyến mình không muốn rời, phải giả cách rủ khách cùng đi trốn (Thực ra đó là một cách "tống cổ" khách êm thắm) .
          -   Tử:

         Giả liều chết có vẻ rất chung tình với khách, để khách khuyên ngăn và lo lắng.
Còn "tám nghề" là 8 cách như sau:

- Tiếp người có … bé, ngắn thì dùng phép "kích cổ thôi hoa" (đánh trống giục hoa)
- Tiếp người có ... to, dài thì dùng phép "Kim liên song toả"  (sen vàng khóa xiết)
- Tiếp người nóng vội  thì dùng phép "đại xiển kỳ cổ" (mở cờ đánh trống)
- Tiếp người chậm chạp thì dùng phép "mạn đả khinh khao" (đánh chậm gõ khẽ)
- Tiếp người mới "vỡ lòng" thì dùng phép "khẩn khuyên tam trật" (ba bậc đổi thế)
- Tiếp người thạo đời thì dùng phép "tả trì hữu trì" (đỡ đần buộc chặt)
- Tiếp người dai sức thì dùng phép "toả tâm truy hồn" (gắn bó nhịp nhàng)
- Tiếp người lạnh lùng thì dùng phép "nhiếp thần nhiệm toả" (dềnh dàng chậm chạp, tìm cách lấy lòng cướp vía)

 Các bạn đã thấy câu “Nghề chơi cũng lắm công phu” trong chuyện kiều của cụ Nguyễn du kinh khủng chưa.